چگونه به کودک خود کمک کنیم که عادات بد خود را ترک کند؟
جویدن ناخن
این عادت در اکثر کودکان دیده میشود. حتی اگر چندین‌بار به کودک تذکر دهید، او دست از جویدن ناخن‌هایش برنمی‌دارد. برعکس احتمال دارد این عادت در آنها شدیدتر شود. یکی از علل ایجاد این عادت، احساس ناامنی در کودک است. بسیاری از کودکان هنگام قرارگیری در شرایط سخت یا ناامن شروع به جویدن ناخن‌هایشان می‌کنند.
راه حل:
با او صحبت کنید و سعی کنید بفهمید که هنگام جویدن ناخن به چه چیزی فکر می‌کند. همچنین می‌توانید ناخن‌های کودک را همیشه کوتاه نگه دارید. هنگام بیکاری خوراکی مناسبی به کودک بدهید که دستان او مشغول باشد.
لمس قسمت‌های خصوصی بدن
با توجه به عرف و فرهنگ ما، این مبحث ذهن تمام والدین را به خود مشغول می‌کند. کودکان ذاتا تمایل به جستجو و اکتشاف دارند. بنابراین برای آنها لمس قسمت‌های خصوصی بدن نیز بخشی از فرآیند کشف و شناخت است. بسیاری از کودکان از لمس قسمت‌های خصوصی بدن خود لذت می‌برند و متوجه نیستند که انجام چنین کاری در حضور دیگران غیرعادی است. لمس اندامهای خصوصی بسته به سن کودک و اینکه میزان تکرار این رفتار چه میزان است، قطعا رفتار متفاوتی را می‌طلبد؛ اما کودک شما در هر سن و سالی که هست لطفا در هنگام مشاهده خود ارضایی و لمس اندامهای خصوصی با او رفتار خشنی نداشته باشید. نهایت تلاش خود را برای آرامش خودتان و فرزندتان انجام دهید.
اگر کودک شما حدوا ۴ سال سن دارد قطعا اندامهای خصوصی او برایش جذاب است؛ پس آرام باشید.
نکته اول:
به کودکان اندامهای جنسی‌اش را معرفی کنید. کودک شما باید اندامهای خود را بشناسد. کودک باید بداند که این اندام‌ها خصوصی هستند و نباید در حضور دیگران آنها را لمس کند. (برای صحبت در مورد اندامهای جنسی کودک در ابتدا سطح آگاهی کودک را بسنجید و نظر کودک خود را جویا شوید. کودکان با هم برابر نیستند. سنجش سطح آگاهی فرزندتان به شما کمک می‌کند که بفهمید کودک شما چه اطلاعاتی از محیط و کودکان دیگر دریافت کرده است.)
نکته دوم:
هنگام صحبت در مورد اندامهای جنسی کودکتان، عادی رفتار کنید. اجازه دهید که کودکتان با شما به راحتی سخن بگوید تا بتوانید در موقع لزوم از مشکلات و دغدغه‌های او آگاهی یابید و کمک‌ها و اطلاعات درست را دراختیار فرزندتان قرار دهید.
عادات خوب کودکان برای سنین مدرسه کدامند و چگونه آنها را در کودکمان نهادینه کنیم؟
نکته سوم:
این‌روزها فرزندان شما به لپ‌تاپ، تبلت، و شبکه های متنوع تلوزیونی و … دسترسی دارند و در معرض آسیب‌های اخلاقی شدیدی قرار دارند. آگاهانه رفتار کنید. اگر تبلت و موبایل و … در اختیار فرزندتان قرار میدهید، حتما مرورگر کودک بر روی آن نصب کنید. تمام بازی‌هایی را که فرزندتان نصب می‌کند چک کنید. تلوزیون و ماهواره با دسترسی آزاد در اتاق فرزند خود قرار ندهید. تفاوتی نمیکند که کودک شما ۳ ساله است یا ۱۳ ساله. فرزند شما نباید در معرض برنامه ها و پیام‌های غیر اخلاقی یا آنچه مناسب سن او نیست قرار بگیرد.
- (برای مطالعه بیشتر در این مورد، می‌توانید به مقاله کودک و فضای مجازی (قسمت اول) و کودک و فضای مجازی (قسمت دوم) و کودک و فضای مجازی (قسمت سوم) مراجعه کنید.)
نکته چهارم:
فرزند خود را برای مدت طولانی تنها نگذارید. به محض دیدن رفتارهای تکرار شونده خودارضایی، حواس کودک خود را پرت کنید. معمولا اگر خوراکی یا اسباب بازی مناسبی به کودک دهید حواس او پرت میشود و دیگر دست به اندامهای جنسی خود نمی‌زند.
بازی کردن با اندام تناسلی در ابتدا برای شناخت اندام بدن توسط کودک انجام میشود، اما احساس لذت ناشی از آن ممکن است باعث شکل‌گیری عادات رفتاری غلط در کودک شود.
نکته پنجم:
بعضی از کودکان شب‌ها قبل خواب با اندام تناسلی خود بازی می‌کنند و به خواب می‌روند. برای کنترل و از بین بردن این رفتار می‌توانید شب‌ها دقایقی در کنار فرزندتان بمانید و برای او کتاب بخوانید تا خوابش ببرد.
نکته ششم:
به کودکتان آداب استفاده صحیح از توالت را بیاموزید. کافی است او یاد بگیرد که شلوار و شورت خود را فقط در دستشویی و یا حمام می‌تواند در بیاورد، این‌گونه هم او را از خطر سواستفاده‌های جنسی دور نگه داشته‌اید و هم او احترام به بدن خود را آموخته است.
نکته هفتم:
اگر متوجه شدید که کودک شما فیلم، عکس و یا هر گونه برنامه‌ی غیراخلاقی را مشاهده کرده است، هول نکنید. کودک را سوال و جواب پیاپی نکنید. کودک را سرزنش نکنید. باهوش باشید. دوستانه رفتار کنید و اجازه دهید با شما در مورد برنامه یا تصویری که دیده صحبت کند، آنگاه بر مبنای دیده‌های او رفتار مناسب اتخاذ کنید. اگر صحبتی نکرد مسئله را باز نکنید. فقط به آرامی کشف کنید که کجا دیده و آن مسیر را برایش ببندید. یادآوری این مسئله می‌تواند باعث شود که مسئله برای او بزرگ شود و جزو دغدغه‌های او گردد در حالی که رفتار عادی و دوستانه و کنترل دورادور می‌تواند باعث شود که هم شما احاطه بیشتری به شرایط فرزندتان پیدا کنید و هم فرزندتان مسئله را به فراموشی بسپرد.
نکته هشتم:
لطفا هرگز، هرگز و هرگز در کودکتان احساس گناه ایجاد نکنید. اگر در منزل یا هر جای دیگری متوجه شدید که فرزندتان قصد خودارضایی یا لمس اندام جنسی خود را دارد، فقط حواس او را پرت کنید. فراموش نکنید که کودکان به راحتی عادات خود را فراموش می‌کنند.
نکاتی برای مقابله با عادات بد کودکان
بی‌اعتنایی:
بی‌اعتنایی می‌تواند منجر به از بین‌رفتن تدریجی عادت شود. همچنین احتمال شدت گرفتن آن عادت پس از مدتی وجود دارد. (این بدین معنی نیست که کلا رفتار غلط را نادیده بگیرید، بهتر است رفتار غلط کودک را به او گوشزد نکنید اما آگاهانه حرکات او را رصد کنید و زمان‌ها و مکان‌هایی که رفتار غلط را انجام می‌دهد یافته و درآن مواقع حواس کودک را با دادن خوراکی یا وسیله بازی به او از انجام آن عادت رفتاری غلط پرت کنید.
صبر:
وقتی کودک چندین عادت بد دارد، بهتر است صبر داشته باشید و تنها برای از بین بردن یکی از آنها تلاش کنید. سعی نکنید همه عادات بد را باهم از بین ببرید. برای خود جدولی داشته باشید و هر بار بر روی یک موضوع تمرکز کنید و با آرامش و اگاهی کمک کنید که فرزندتان این رفتار غلط را ترک کند.
یافتن ریشه مسئله:
علت اصلی شکل گیری اکثر عادات بد، استرس و افسردگی است. کودک برای پشت سر گذاشتن اتفاقات یا موقعیت‌های خاص نیاز به محبت و حمایت دارد. هنگام مشاهده هر کدام از عادات رفتاری غلط در فرزندتان، ابتدا تلاش کنید دلیل و ریشه آن رفتار را بیابید. بسیاری از مشکلات و عادات ناشایست رفتاری در کودکان علت مشابه دارند و با پیدا کردن و حل یک مشکل بسیاری از عادات غلط کودک رفع میشود. به عنوان مثال کودکی که دچار مشکل روحی یا افسردگی است ممکن است علایمی همچون جویدن ناخن‌ها، مکیدن انگشت شست و یا کتک زدن و فریاد زدن را همزمان داشته باشد. پس با آرامش ریشه مشکل فرزندتان را بیابید.
وضع قوانین:
کودک باید ملزم به رعایت مجموعه‌ای از قوانین باشد. مقابله با عادت بد در کودکان نیاز به قاطعیت و صبر از سوی والدین دارد.
تقویت روحیه:
با حمایت، محبت و صبر، کودک ثبات احساسی پیدا می‌کند. به کودک اعتماد کنید و به او فرصت تصمیم گیری بدهید.
دروغگویی:
عادت دروغگویی در اکثر کودکان وجود دارد. آنها معمولا برای فرار از مجازات یا سرزنش دروغ می‌گویند. بنابراین نیازی نیست خیلی نگران این عادت کودک باشید چرا که بسیار عادی است.
راه‌حل:
بهتر است کودک را به خاطر دروغگویی سرزنش نکنید. سعی کنید با آرامش مسئله را برای او توضیح دهید. کودکان از گرفتن پاداش خیلی خوشحال می‌شوند بنابراین می‌توانید با دادن پاداش برای راستگویی کودک، او را تشویق به این کار کنید. (دلایل دروغگویی در کودکان چیست و چگونه آنرا کنترل کنیم؟)
فحاشی و بددهنی:
معمولا این مسئله برای والدین بسیار نگران کننده است و می‌خواهند بدانند که کودک آنها از کجا چنین کلماتی را یاد گرفته است. احتمالا کودک این کلمات را از اطرافیان یا دوستان خود شنیده است.
راه‌حل:
باید بفهمید که کودک از چه کسانی آن کلمات زشت را شنیده است. حتی ممکن است کودک از شما یا همسرتان این کلمات را یاد گرفته باشد. کودکان رفتار نادرست را خیلی سریع از دیگران و به خصوص والدین خود می‌آموزند. تنها کاری که باید بکنید این است که دیگر در حضور کودک از کلمات زشت و ناپسند استفاده نکنید و همچنین برای او توضیح دهید که چرا فحش دادن خوب نیست. نکته مهم این است که مدام حرکت زشت کودک را یادآوری نکنید. سعی کنید هنگام گفتن کلمات زشت به او بی‌توجه باشید. هیچ‌گاه در حضور دیگران او را سرزنش نکنید بلکه هنگامی که با فرزندتان تنها هستید به او توضیح دهید که بیان کردن کلمات زشت، چرا نادرست است.
به حریم کودکتان احترام بگذارید. شخصیت او را محترم بشمرید و در حضور دیگران هرگز سرزنش‌اش نکنید تا او هم برای احترام به خود، کلمات ناشایست به‌کار نبرد.
منبع مقاله:
How to deal with bad habits in children
