۷ نکته برای جلوگیری از دعواهای خواهر برادری
هزاران درود بر همراهان همیشگی رعنا استوری
عصر یک روز گرم تابستانی، مادر از سرکار برگشته و در آشپزخانه مشغول طبخ غذاست. پدر درب خانه را باز می‌کند، و وارد می‌شود، صدای خنده و بازی کودکان در خانه پیچیده است. استکان چای را در دستانشان می‌گیرند و می‌نشینند تا خستگی روز را از تن خود بدر کنند، ناگهان صدای فریادها و جیغ‌های کودکان آنها را از جا می‌پراند. دو کودکشان سر اسباب بازی ساده‌ای با هم دعوا میکنند و دعوایشان به ناسزا کشیده و . . .
به ناگاه جو آرام و دلنشین خانه، متشنج شده و یکی از کودکان انقدر گریه کرده که نفسش بند آمده است.
شما مادر یا پدر آن خانواده‌اید!!! چه می‌کنید؟ چه باید بکنید؟ دعواها و کل کل کردن‌های بیخودی کودکان‌تان شما را عصبی‌تر می‌کند و توان شما را تمام کرده است. واژه‌های نکن! بسه! خجالت بکشید! نوبتیش کنید و… دیگر فایده ندارد.
این صحنه‌ای که برایتان به تصویر کشیدم بارها و بارها برای همه‌ی ما تکرار شده‌است. شاید یکی از مهمترین دغدغه‌های والدینی که چند فرزند دارند این است که هنگام دعوا و بحث کودکانم با هم، باید چه رفتاری داشته باشم؟ چگونه می‌توانم کودکانم را مدیریت کنم؟ چگونه می‌توانم محیط خانه را برای فرزندانم توام با شادی و آرامش کنم؟ چگونه کنترل خشم و … را به کودکم بیاموزم و….
ما دو مقاله کاربردی و مفید برای کنترل و مدیریت دعواهای کودکانه خواهر برادری برای شما عزیزان یافتم و ترجمه و بازنویسی کردم. امیدوارم این مقاله‌ها بتواند سوال‌های شما را پاسخ گوید و با بکارگیری روش‌های یاد شده در مقاله مشکلات‌تان حل شود .
۱. به نیازهای کودک رسیدگی کنید.
کودکان شما باتوجه به سن وسال و همچنین خلق‌وخوی خود ممکن است به قوانین و مرزبندی‌های متفاوتی نیاز داشته‌باشند، اما همه‌ی آنها به طور یکسان نیاز به دریافت عشق و احساس ارزشمندی از سوی شما دارند. به این ترتیب آنها احساس نمی‌کنند که باید برای جلب توجه و محبت شما با خواهر یا برادرهای خود رقابت کنند. شما می‌توانید به طور روزانه با صرف مدت زمانی خاصی با هر کودک، ضمن در آغوش کشیدن و لبخند زدن به همه کودکان و مقایسه نکردن آنها باهم، این احساسات را تقویت کنید.
بااینکه لازم است کودکان در مورد شریک شدن بیاموزند، اینکه کودک چند وسیله مخصوص خود داشته باشد و مجبور نباشد آنها با دیگران به اشتراک بگذارد، میتواند مفید باشد. کمی فضای خصوصی -حتی یک کشو که خواهر یا برادران کودک اجازه دست زدن به آن را نداشته باشند- ایده خوبی است.
چنان‌چه برای کودکان کوچکتر خود مشخص کنید که اجازه خراب کردن فعالیتهای کودکان بزرگتر را ندارند و یا بالعکس، کودکان احساس ارزشمندی خواهند کرد. (زیرا احساس میکنند که حریم آنها محترم شمرده شده‌است.)
۲. قوانین واضح و روشن برای خانواده تعیین کنید
قوانین به کودکان کمک می‌کند تا بدانند که چه کاری مجاز است و چه کاری مجاز نیست. اگر قوانین مشخصی در خانواده داشته باشید، راحت‌تر می‌توانید به کودکان یادآوری کنید که انتظار دارید چگونه با هم رفتار کنند.
چند نکته برای تاثیرگذاری بیشتر قوانین
۱. کودکان را در وضع قوانین شرکت دهید.
این به کودکان کمک می‌کند آنها را به خاطر بسپارند. (در هنگام وضع قوانین نترسید. سخاوتمندانه و مهربانانه کودکتان را شرکت دهید. این موضوع از اقتدار شما نخواهد کاست بلکه آن را افزایش می‌دهد. کودکی که خودش در برنامه‌ریزی شرکت کند، هنگام اجرای قوانین بهتر عمل خواهد کرد و شما لازم نیست مدام با او بحث کنید.)
یک نسخه از قوانین خانه را روی در یخچال یا جایی که همه بتوانند ببینند، قرار دهید.
۲. تخطی از قوانین را نادیده نگیرید.
اگر کودک خلاف قوانین عمل می‌کند، اول با یک یادآوری دوستانه شروع کنید -آیا همه داریم مودبانه صحبت می‌کنیم؟- سپس یک فرصت دیگر به آنها بدهید. اگر کودک همچنان به شکستن قوانین ادامه داد، تنبیه مشخص شده را عملی کنید.
۳. روتین تعیین کنید.
اگر یک روتین خانوادگی داشته باشید، حل و فصل کردن اختلافات روزمره بسیار ساده تر خواهد بود. روتین یعنی هرکسی بداند کجا بنشیند، چه وظایفی را در چه روزهایی انجام دهد و چه‌کسی اول با پلی‌استیشن و ترامپولین بازی یا اول از دستشویی استفاده کند.
مطالعه مقاله آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان کمک به سزایی به شما خواهد کرد.
یک روتین ساده میتواند به شکل زیر باشد:
-
تلویزیون:
سامانتا: از ساعت ۶.۳۰ تا ۷ عصر
جیک :از ساعت ۷.۳۰ تا ۸ عصر (وقتی سامانتا به رختخواب رفت میتواند برنامه مورعلاقه اش را ببیند.)
-
بازی:
شنبه‌ها جیک و یکشنبه‌ها سامانتا تعیین میکنند چه بازی باهم بکنند.
-
دستشویی:
هرروز صبح، اول جیک از دستشویی استفاده می‌کند بعد سامانتا
-
وظایف روزمره:
سامانتا و جیک به نوبت وظایف روزمره را انجام می‌دهند- بیرون گذاشتن کیسه زباله و خشک کردن ظرف‌ها به صورت یک هفته در‌میان-
۴. وقتی کار خوبی انجام می‌دهند به آنها توجه کنید.
این یعنی وقتی کودک رفتار خوبی دارد، به آن توجه کنید و بازخورد مثبت به کودک بدهید. وقتی به طور مشخص کودک را به خاطر یک رفتار خاص تشویق می‌کنید، احتمال اینکه دوباره آن رفتار را تکرار کنند بیشتر می‌شود.
چند مثال برای تحسین و تشویق واضح و مشخص:
- خیلی خوب است که به نوبت روی ترامپولین بازی می‌کنید.
- شما خیلی خوب با هم بازی می‌کنید و وسایل‌تان را باهم شریک می‌شوید.
- خیلی خوب این مشکل را حل کردی. چطور است امشب با یک فیلم جشن بگیریم؟
نکته:تشویق‌های عجیب غریب و زیادی بزرگ برای کودکان درنظر نگیرید چرا که نتیجه‌ی عکس می‌دهد.
تشویق شما باید به گونه‌ای باشد که انجام آن همواره در توان‌تان باشد و بخاطر انجام آن متحمل زحمت زیادی نشوید. فراموش نکنید که در کنار هم بودن و اوقات خوشی را گذراندن جزو لذت‌بخش‌ترین چیزها برای کودک است. نیازی نیست برای تشویق هدایای گران‌قیمت در نظر بگیرید. شخصا وقتی می‌خواهم رفتار درست پسرم را در موردی تشویق کنم و مورد ستایش قرار دهم، بازی را به انتخاب او با هم انجام می‌دهیم. شخصا در بین گروه‌های کودک دیگر هم این روش را امتحان کردم و پاسخ مناسب دریافت کردم.
۵. به کودکان نشان دهید چطور باید با هم کنار بیایند
شما اولین الگوی کودکان خود هستید. وقتی شما اختلافات خود را بدون دعوا حل می‌کنید، کودکان متوجه می‌شوند.
اگر می‌خواهید کودکان‌تان مشکلات و اختلافات‌شان را با خونسردی و احترام حل کنند، باید اجازه دهید آنها شما را در حال انجام این کار ببیند.
اگر می‌خواهید کودکان توانایی عذرخواهی از دیگران را داشته باشند، باید ببینند که شما هم در صورت نیاز از دیگران معذرت‌خواهی می‌کنید.
نکته:لطفا در حضور کودکان دلبندتان دعوا نکنید. اگر نمی‌توانید خشم خود را کنترل کنید، لطفا صحنه دعوا را ترک کنید و ادامه بحث را به زمانی اختصاص دهید که فرزند شما در خانه نیست یا خواب است. لطفا در مورد مشکلات خود با یکدیگر صحبت کنید و این را به کودک خود نیز بیاموزید.
۶. کودکان خود را هدایت کنید
شما مربی حل مسئله برای کودکان‌تان هستید. شما به آنها می‌آموزید چطور اختلافات را حل و فصل کنند و آنها را برای کسب مهارت‌های کنترل خشم، مذاکره و رفتار منصفانه راهنمایی می‌کنید. این بهتر از داشتن نقش داوری است که دعواها را متوقف می‌کند یا درصورت شدت گرفتن دعوا دخالت می‌کند.
پیشنهاد:شما می‌توانید کتاب‌هایی در مورد کنترل خشم برای کودک خود تهیه کنید. مطالعه کتاب یکی از راه‌هایی است که ایده‌هایی درست برای کنترل خشم در اختیار کودک شما قرار می‌دهد. قطعا وقتی قرار باشد شما به عنوان والد دائم در حال بکن نکن گفتن به کودک خود باشید به مروز زمان تاثیر کلامی خود را از دست می‌دهید. پس بهترین راه این است که به کودکان خود مهارت‌های حل مسئله و کنترل خشم را بیاموزید.
کتاب تابو و خواهرش، کتابی است در رابطه با روابط خواهر و برادری و بازی‌های کودکانه خواهر و برادرها. شما می‌توانید این داستان را از اپلیکیشن رعنا استوری (کافه بازار و سیب اپ) دانلود کنید. و به متن فارسی و انگلیسی آن به همراه فایل صوتی قصه دسترسی پیدا کنید.
همچنین داستان‌های صوتی همچون خشم قلمبه، سام و حیوان خانگی اش و یکبار یک خانه بود و … چند کتاب دیگر در سایت رعنا استوری برای شما قرار داده شده که به مبحث کنترل خشم در کودکان می‌پردازد. با کلیک بر روی نام کتاب یا سرچ آن در سایت رعنا استوری شما می‌توانید این کتاب‌ها را از آرشیو کتاب صوتی رعنا استوری به طور رایگان دریافت کنید.
چند نکته برای هدایت کودکان برای حل مسئله
۱. به کودکان فرصت دهید با دیگران بازی کنند.
گروه‌های بازی، قرارهای بازی و بازی‌های مسابقه‌ای به کودکان کمک میکنند نحوه خوب بازی کردن با یکدیگر را بیاموزند و رفتارهای مثبت جایگزین دعوا را تمرین کنند.
۲. به محض اینکه متوجه شدید کودکان در حل اختلاف مشکل دارند، مداخله کنید و به آنها ایده‌ای برای حل مسئله بدهید.
برای مثال به آنها بگویید: “با هم شریکی از وسایل بازی استفاده کنید.” یا “می‌توانید نوبتی بازی کنید؟” (اما قبل از ارائه راه‌کار از کودکان بخواهید هر کدام به نوبت راه‌کار خود را بدهند و با هم امکان انجام آن راه‌کار را بررسی کنید. یا یک کیسه بردارید و از کودکان بخواهید راه‌کارهای خود را بنویسند و درون آن بیندازند. خود نیز راه‌کاری ارایه کنید و داخل کیسه بیندازید. حال نوبتی هر یک از راه‌کارها را برداشته و امکان انجام و نتیجه‌ی آن را بررسی کنید.
۳. در موقعیت دیگری در مورد مسئله پیش آمده صحبت کنید. برای کودکان بزرگتر یافتن یک راه حل بدون سرزنش در موقعیتی دیگر، باعث می‌شود احتمال رخ دادن دوباره دعوا کمتر شود.
برای مثال از او بپرسید: “به نظرت چطور می‌توانستی ماجرا را طوری حل و فصل کنی که هردوی شما بتوانید از کامپیوتر استفاده کنید.؟”
۴. به کودکان کمک کنید با استفاده از کلمات و با آرامش، یا با انجام فعالیتهای مثبت راهی برای ابراز احساس خشم یا ناراحتی خود پیدا کنند.
برای مثال، آب بازی، نقاشی و خمیربازی به کودکان کوچکتر در ابراز احساسات کمک میکنند. برای کودکان بزرگتر یا نوجوانان ممکن است دویدن یا گوش دادن به موسیقی کمک‌کننده باشد.
(برای یافتن راه‌کارهای کنترل خشم و دلایل پرخاشگری در کودکان، به مقاله پرخاشگری در کودکان مراجعه کنید)
۵. مهارت اجتماعی “مخالفت محترمانه” را به کودکان بیاموزید و خود برای آنها الگو باشید.
می‌توانید اول چیزی بگویید که هر دو با آن موافقید و سپس مسئله‌ای را که درباره آن اختلاف نظر دارید به میان بیاورید. برای مثال “موافقم که مادربزرگ کتاب را برای تولدت به تو هدیه داده است، اما فکر می‌کنم منصفانه نیست وقتی که خواهرت مودبانه درخواست می‌کند، اجازه ندهی کتابت را بخواند.”
۷.علل رایج دعوا را شناسایی و رفع کنید
این کار کمک می‌کند درباره حل و فصل کردن دعواها در موقعیت‌های پیچیده از قبل فکر کنید. در بعضی موارد توضیح این موضوع به کودکان که در صورت دعوا کردن یک امتیاز یا اجازه یک تفریح خاص را لغو می‌کنید (طبق قوانین خانه) میتواند کمک کننده باشد. اما بهتر است شرایط طوری باشد که بهانه کمتری برای دعوا به دست کودکان بدهد.
در ذیل چند ایده برای کمک به شما جهت برنامه‌ریزی برای علل رایج دعوا آورده شده است.
در خانه:
۱. مطمئن شوید که اسباب‌بازی کافی برای همه هست تا کودکان در بازی‌های گروهی مجبور نباشند همیشه نوبتی با وسایل بازی کنند.
۲. اگر قرار بازی می‌گذارید، یک دوست برای هرکدام از کودکان دعوت کنید. یا اگر یکی از بچه‌ها با دوستش بازی می‌کند، برای دیگری هم یک هم‌بازی جور کنید.
۳. اگر احساس کردید ممکن است دعوایی رخ دهد، حواس کودکان را پرت کنید یا محیط را عوض کنید. برای مثال یک بازی جدید پیشنهاد دهید، خودتان برای مدتی با بچه‌ها بازی کنید، بچه‌ها را برای بازی بیرون ببرید و یا با آنها کتاب بخوانید.
۴. اگر لازم است تلفن بزنید، فعالیتی برای بچه‌ها پیدا کنید که برایشان سرگرم‌کننده باشد (یا دو فعالیت مجزا).
نکته کاربردی :
حتما این اتفاق برای خیلی از شما والدین افتاده است که وقتی شروع به تلفن صحبت کردن یا کتاب خواندن و یا هر فعالیت دیگری می‌کنید که کودک احساس می‌کند توجهی به او ندارید، به بهانه‌های مختلف شما را صدا می‌کند و از سر و کول شما بالا می‌رود.
شدت این ماجرا گاهی آنقدر زیاد است که فعالیت شما را مختل می‌کند. توصیه من به شما این‌است که برای کودک و یا کودکان خود فعالیت جذابی تدارک ببینید که بدون نیاز به حضور شما قابل انجام باشد.
کودکان کلام، نگاه و حرکات ما را کاملا درک میکنند. کودک شما نباید احساس کند که می‌خواهید او را از سر خود باز کنید بلکه باید تصور کند که فعالیتی که برای او در نظر گرفته‌اید، خاص، جذاب و متفاوت است و زمان انجام آن فقط همان لحظه است. اینگونه قدر فعالیت مورد نظر را خواهد دانست.
اگر در زمان مورد نظر انیمیشن برای او پخش می‌کنید، انیمیشن را بی‌ارزش نکنید. او باید بداند که اجازه دارد فقط در بازه زمانی که به او اختصاص داده شده انیمیشن ببینید یا نقاشی کند یا ساز بزند و . . . کودک عجز و ناتوانی شما را در مدیریت خود کاملا درک می‌کند پس والد آگاه، مهربان، قدرتمند و دانا باشید.
در سوپرمارکت:
۱. یک قانون خاص وضع کنید، ” اگر در سوپرمارکت دعوا نکنید، بعد از برگشتن به خانه به پارک می‌رویم”
۲. از کودکان بخواهید هرکدام یک طرف چرخ خرید را بگیرند، یا آنها را به دو طرف راهروی فروشگاه بفرستید تا اقلام مورد نیاز را انتخاب کنند.
۳. اگر دعواهای سوپرمارکت خیلی شدید هستند، درصورت امکان یکی از بچه ها را پیش خانواده یا دوستان بگذارید و به خرید بروید.
محیط بیرون:
۱. اگر احساس کردید ممکن است دعوایی رخ دهد، حواس کودکان را پرت کنید. برای مثال می‌توانید بازی “۲۰ سوالی” را در سوپرمارکت، لب دریا، وسایل نقلیه عمومی یا ماشین شخصی امتحان کنید. ( مراجعه کنید به مقاله بازی‌هایی برای کودکان)
۲. در وسایل نقلیه عمومی خودتان بین بچه ها بایستید یا کالسکه را بین آنها قرار دهید.
در ماشین شخصی:
۱. اگر در عقب ماشین صندلی خالی وجود دارد، کودکان را در دو طرف صندلی بنشانید. یا کودک بزرگتر را بین بچه هایی که ممکن است دعوا کنند بنشانید.
۲. اگر کودک بزرگتر شما به سن لازم رسیده است، او را روی صندلی جلو بنشانید. به یاد داشته باشید که نشستن کودکان زیر ۴ سال روی صندلی جلوی ماشین غیرقانونی است و برای کودکان زیر ۷ سال نیز الزامات قانونی برای سفر با خودرو وجود دارد.
“همیشه در صورت وقوع دعوا موقع رانندگی، ماشین را متوقف کنید. عقب برگشتن برای صحبت با کودکان یا جدا کردن آنها در حال رانندگی، حواس شما را پرت می‌کند.”
منبع: مقاله
- Preventing sibling fights: eight tips
- Handling sibling fights
