چه زمانی از دارو درمانی برای بیخوابی کودکانمان استفاده کنیم؟

علائم نیازمند درمان

در صورت داشتن موارد زیر بهتر است به متخصص یا کلینیک خواب اطفال مراجعه کنید:

• بی‌اثر بودن مداخلات رفتاری یا عدم توانایی والدین در اجرای صحیح مداخلات
• بی‌خوابی در بیماران با مشکلات پزشکی، روانپزشکی یا اختلالات تکامل عصبی
• بی‌خوابی شبانه همراه با خواب‌آلودگی شدید در طول روز
• احساس ناامنی (افسردگی والدین، استرس، سابقه آزار فیزیکی)
• مصرف دارو
• مشکوک بودن به داشتن سایر اختلالات خواب از جمله اختلالات تنفسی خواب، سندرم پای بیقرار یا اختلالات ساعت بیولوژیک بدن

سندرم پای بی‌قرار:

سندرم پای بی‌قرار یا آر‌ ال‌ اس نوعی اختلال خواب است که آن فرد مبتلا دچار نوعی اختلال ناخوشایند در پاها می‌شود و آن را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌‌کند و بیمار برای کاهش حس ناچار است پای خود را تکان دهد یا بکشد.

مداخلات دارویی

طیف وسیع اختلالات خواب در کودکان تنها با رفتار درمانی قابل حل است و تنها زمانی باید به مصرف دارو فکر کرد که مداخلات رفتاری بی‌اثر باشند. دارو درمانی همیشه باید با رفتار درمانی همراه باشد.

• علائم نیازمند درمان دارویی: در موارد زیر می‌توان از دارو درمانی را همراه با رفتار درمانی استفاده کرد.

  • کودکان با اختلالات پزشکی یا روانپزشکی یا اختلالات تکامل عصبی مثل اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) یا اوتیسم. اختلالات خواب در این کودکان حادتر و مزمن‌تر است و ممکن است به رفتار درمانی پاسخ ندهند.

• در مورد کودکان دارای بی‌خوابی که دچار مشکل دیگری نیستند و رشد طبیعی دارند، اگر استراتژی‌های رفتاری به تنهایی پاسخگو نباشند، یا اگر شدت مشکل بی‌خوابی در حدی باشد که زندگی روزمره خانواده را مختل کرده باشد: والدین ممکن است به علت کمبود منابع یا مسائلی چون اختلالات پزشکی و روانپزشکی موفق به اجرای صحیح استراتژی‌های رفتاری نباشند. در کل پیش از روی آوردن به دارو درمانی باید مداخلات رفتاری مختلف را امتحان کرد. هر برنامه رفتار درمانی باید حداقل به مدت چهار هفته امتحان شود و در این مدت حداقل یک بار مراجعه به درمانگر برای ایجاد تغییرات لازم ضروری است. در موارد نادر ممکن است از همان ابتدا نیاز به مصرف دارو باشد. مثلا وقتی خانواده دچار بحران باشد که در چنین موقعیتی دارو می‌تواند از وخامت اوضاع بکاهد و تا حدودی باعث آرامش والدین شود تا فرصتی برای تمرکز بر رفتار درمانی داشته باشند.

مشکلات خواب با منشا رفتاری در کودکان

انتخاب داروی مناسب:  اگر به تشخیص متخصص تصمیم بر مصرف دارو گرفته شد، لازم است به موارد زیر توجه شود.

• انتخاب دارو برای اختلالات خواب باید با توجه به نوع اختلال صورت گیرد. مثلا داروهای با اثر سریع و نیمه عمر کوتاه برای مشکل در به خواب رفتن استفاده می‌شود. داروهای با نیمه عمر بلندتر و زمان اثر طولانی برای مشکلات مربوط به در خواب ماندن استفاده می‌شوند، اما باعث خماری صبحگاهی، خواب‌آلودگی در طول روز و ایجاد اشکال در عملکرد روزانه می‌شوند. بنابراین هرگز سرخود و بدون مشورت اقدام به دادن داروهای خواب به کودک خود نکنید.

• ملاتونین، شکل مصنوعی هورمون ترشح شده توسط غده پینه‌آل به عنوان نشانگر زیستی ساعت بیولوژیک، یک داروی بدون نیاز به نسخه است که برای بیخوابی در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به خصوص برای افرادی که به علت تاخیر فاز دوره شبانه‌روزی دچار بی‌خوابی شده اند سودمند واقع شود. مطالعات نشان می‌دهند که داروی ملاتونین هم برای کودکان دارای اختلالات تکامل عصبی (دارای اتیسم یا ADHD) و هم برای کودکان سالم، موثر و تا حد زیادی قابل تحمل است. شواهد بسیاری نشان می‌دهند که ملاتونین برای حل مشکل به خواب رفتن در کودکان موثر است، در حالیکه شواهد اندکی مبتنی بر تاثیر گذاری آن بر عمیق شدن خواب وجود دارد. با اینکه تاکنون عوارض بلند مدت جدی برای این دارو گزارش نشده است، اما شواهد اندکی برای اثبات آن وجود دارد. یکی از پژوهش‌های انجام شده درباره داروی ملاتونین نشان می‌دهد که محتوای آن ثابت نیست و بیش از ۲۵ درصد نمونه‌های آزمایش شده، حاوی سروتونین که پیش‌ساز هورمون ملاتونین است می‌باشد. (دلیل اختلال خواب در کودکان متفاوت است پس هرگز اقدام به دارودرمانی بدون مشورت با مشاور کودک و پزشک کودک خود نکنید.)

راه کارهای خاص درمانی برای بیخوابی در کودکان

• داروهای آنتی هیستامین بدون نیاز به نسخه مثل دیفن‌هیدرامین معمولا به عنوان آرام بخش استفاده می‌شوند. این داروها در بعضی موارد می‌توانند مفید باشند (بی‌خوابی در سفر، بیماری). اگرچه، به ندرت برای حل مشکلات خواب حاد مناسب هستند، زیرا با مصرف آنها به تدریج در بیمار تحمل دارویی ایجاد می‌شود و در نتیجه نیاز به مصرف دوز بالاتر دارو پیدا می‌کند.

• از آن‌جایی که مطالعات بالینی بسیار کمی در مورد داروهای مناسب برای درمان بی‌خوابی کودکان انجام شده و هیچ دارویی به طور خاص برای درمان بی‌خوابی در کودکان از طرف FDA مشخص نشده است، شواهد تجربی کافی برای تعیین داروی خواب آور یا آرام بخش بدون نیاز به نسخه برای کودکان وجود ندارد.

• درمان دارویی باید تحت نظر متخصص فارماکوتراپی، متخصص اختلالات خواب کودکان و یا متخصص اختلالات تکامل عصبی صورت گیرد.

منبع مقاله: Behavioral sleep problems in children

سایت: uptodate.com